[VNExpress] Vâng, lại một lần nữa, giấc mộng Việt hóa...

Thế thì chắc phần chú thích cũng dày bằng 1/3 hay 1/4 quyển sách. Tiểu thuyết chứ có phải sách khoa học đâu mà đòi hỏi lắm thế. Mà nói thật là trong ngành dịch thuật, lạm dụng chú thích chứng tỏ trình độ dịch thuật kém, không thể tìm ra cách chuyển ngữ thích hợp (1-2 trường hợp còn được, chứ toàn bộ mấy cái chơi chữ mà đi chú thích thì thôi nghỉ đi là vừa).

 

Ở Bree thì gọi là Strider (và Ranger of the North), dịch ra là chân dài thì cũng đúng với nghĩa như trong truyện. Còn Rivendell cũng có nghĩa là khe núi trong tiếng elf, nhưng cái đó dân middle hiểu thôi chứ ít khi thấy dịch.
Đây chỉ là nói về ngữ nghĩa.

 

Trước đọc quyển Aivanho, chú thích dài nửa trang luôn, đúng theo nghĩa đen.

Phải xem đối tượng người dịch nhắm đến là ai. Người thấy dịch Rivendell thành Thung Đáy Khe chối tai tức là đã tiếp xúc với phim, truyện trước đó nên bị dội, phản ứng là hợp lý (mà ở đây khả năng là đa số vì LotR trilogy quá nổi tiếng rồi). Như quyển HP Lý Lan cũng dịch kiểu gần giống vậy, chuyển ngữ bằng sạch mà có thấy ai kêu đâu - vì đơn giản trước bản dịch Lý Lan không có gì để so sánh cả.

Lại nghĩ tới dịch mấy quyển manga Nhật. Cây kiếm của Inu Yasha là Tessaiga, bản đầu tiên đọc dịch là Khuyển Dạ Xoa và Thiết Toái Nha kiếm (đao?). Hồi đó đọc rất ghét vì sính Nhật, thích đọc tên gốc theo kiểu dịch của bọn Âu Mĩ. Nhưng về sau hiểu biết thêm tí thì thấy dịch vậy cũng ... đúng (và được).

 

LOTR chiếu 3 phần phụ đề có ai dịch Frodo Bao Gai đâu

 

Thế mười năm trước thì nó dịch là phù thủy xám hay phù thủy già? Không chịu đọc kĩ mà cứ lanh chanh.

Ở đây bạn là người duy nhất chê cái bản 10 năm trước.

 

Naz đang xoắn bọn Nhã Nam dịch năm 2012 fail hơn NXH HNV dịch 10 năm trước, chứ chê trách gì bản dịch thời đó đâu trời... Thậm chí đọc bản đó thấy hay mà tới 2 tower thì dẹp rồi, mới lục đục lên cóp nhặt các kiểu trên mạng rồi cuối cùng mới rờ tới cả bộ hoàn chỉnh. Chứ thiệt gặp hồi bé mà rớ phải cái bản như các dịch thuật viên có canh nghiệm của Nhã Nam thì có lẽ tới h mình vẫn chưa biết quái gì về lotr & cả ngày vẫn ngồi ca HP tới tận mây xanh...


Chữ Strider thì hồi gặp lần đầu naz hiểu là sải bước nhiều, sải bước đi cả ngày, đại loại nói về cách đi chứ ko nói về độ dài, thành ra vẫn giữ đến bi giờ =o=.


Thực tình là chú thích dài ko ngại, còn ko thì để đằng sau sách phần Phụ lục, bộ lotr nhà mình tiếng Anh mà phụ lục cả mười mấy mục, ai thực sự ưa thích thì có dày cả quyển vẫn ngồi xem cho hết như thường. Nhiều khi xem xong lại thấy thích truyện hơn vì vỡ lẽ ra nhiều cái hay hay.
Đọc ebook trên laptop mình cũng vừa đọc vừa để cái tab google bên cạnh nữa là, vậy lại thấy vui.

Chuyện dịch ra mình ko phản đối (nếu có thì đã xoắn cả cái bản 10 năm trước), quan trọng là chọn tên thế nào, chứ nói thiệt chọi cái chữ Thung Đáy Khe mấy nay đi cafe xách ra hỏi thử ai cũng bảo "wtf" cả, kể cả ng` chưa đọc lotr mà chỉ coi film.

 

Bữa mua muốn "quả trứng định mệnh" của Milkhain Bulgakov về đọc, truyện mỏng dánh mỏng lét mà chú thích nó dài loằng ngoằng ra bao nhiêu trang ấy, đọc khá là bình thừong, thậm chí khá là thoải mái, chả có gì để chê trình dịch thuật của người dịch cả. Nói chung với tư cách là sách đọc chơi chơi chẳng thấm vào đâu thì cứ dịch thẳng vô sách không chú thích cũng đúng, nhưng mà với tư cách là sách dịch để người ta hiểu sâu thêm về tác phẩm thì nó fail lòi.

 

Đọc mấy truyện cũ như Gulliver du kí dịch hồi xưa thấy nó đều phiên âm ra chớ không "Việt hóa" theo kiểu bao giai với bao gái. Gulliver du kí tác giả dùng rất nhiều cách chơi chữ, tất cả đều được người dịch chú thích dài loằng ngoằng phía dưới. Qua đó cho thấy có sự nghiên cứu kĩ càng về tác phẩm chớ không phải cái kiểu chỉ nhìn chữ mà dịch như hiện nay.

 

quan điểm cá nhân là chơi chữ chơi chiếc mà chuyển sang được tiếng mình mới hay, chú thích chỉ có hạn chế trong trường hợp bất khả kháng (ko thể nghĩ ra kiểu tương ứng được, hoặc chơi chữ quá hay, quá rộng). còn toàn chú thích thì không phải là dịch tác phẩm văn mà là dịch nghiêm cứu về cách hiểu văn rồi.

 

lại Les Miserable
Thanh tra "Gờ lăng đê"

 

Trang XVI- Đoàn Hộ Nhẫn: 
"Ông (Tolkien) đặc biệt phản đối cách dịch nhân danh và địa danh, coi đó là chuyện bất khả... Tôi xin nói ngay rằng không chấp nhận bất kỳ sự phá phách tương tự nào với hệ thống nhân danh... Thực sự tôi rất tức giận"
Các bạn Nhã Nam đã dịch đc đến dòng này, in ra đến trang này mà còn chơi xưng hô kiểu đó. Đằng sau còn bày đặt chống chế là Tolkien có 1 cuốn "Chỉ dẫn tên riêng của LOTR" nên suy ra đặt tên theo thuần Việt là được tác giả chấp thuận. Vãi....

 

Thung đáy khe.
Cho hỏi "Thung" đây là gì ?
Thung lũng hả ?
Thế sao không ghi luôn là Thung lũng đáy khe mà cứ cụt cụt thế ?

 

Thứ nhất là chơi chữ trong tiếng nước này mà chuyển sang được tiếng nước khác vẫn giữ được cái ý đó là cực khó. Thứ hai là chả có gì hay.
Nếu cứ cho là phải tiếng nước mình mới là hay thì cứ Nã Phá Lôn với Hoa Thịnh Đốn như thằng tàu cho rồi.
Thứ ba là truyền tải được hết nội dung và ý nghĩa của tác phẩm sang cho người đọc phải là mục tiêu hàng đầu của việc dịch thuật. Cái đó không phải là "dịch nghiên cứu".
Không thể nói "vì người đọc không quen với nội dung tác phẩm nên phải chế ra cho nó dân dã với gần gũi", như nó viết là con bò Bison thì mình phải dịch ra là con trâu nước được.

 

1) thế mới cần tài của người dịch, hay/không thì tùy người đọc
2) đương nhiên phải là tiếng nước mình mới hay, ai nghĩ khác cũng tùy
3)"truyền tải được hết nội dung và ý nghĩa của tác phẩm sang cho người đọc" bằng tiếng mẹ đẻ 1 cách tài tình và sáng tạo.

 

Dịch văn học cực khó, vì nhiều lúc gần như viết lại luôn. Không phản đối cách dịch tất sang tiếng Việt nhưng dịch sao cho khéo phụ thuộc rất lớn vào tài người dịch. Trường hợp này của Nhã Nam, nói thẳng luôn, như cục kứt. Đọc chối không thể tưởng tượng nổi. Có thể người dịch quá kém không chuyển ngữ được, hoặc người dịch/người biên tập không lường được độc giả nay thị hiếu đã khác không chấp nhận lối dịch đó. Cả hai đều thọt cả, heh.

 

Tới giờ vẫn đang thắc mắc cao nhân nào đã dịch bộ "Tôi đi tìm tôi". Mình thề là mình coi từ đầu đến cuối vẫn không nghĩ đó là manga; dịch câu nào ra câu nấy, rất gần gũi, dễ hiểu và cực kì khớp với khung tranh, sau này mới vỡ lẽ ra là bị troll

 

Đã cầm trên tay, đã đọc mới thấy nó nhảm đặc sản như thế nào Mặc cho một vài lời khen, vài câu bênh vực, có đọc thật sự mới thấy sự thật phũ phàng

+ Có cái có thể dịch sang tiếng Việt, có cái không nên. Họ người ta dịch ra làm mẹ gì? David Brown giờ dịch thành David Nâu à?
+ Nhìn từ góc độ tiếng Việt, những từ chuyển ngữ đã không làm cho câu văn thú vị lên, lại còn cực kì tối nghĩa đi, thật sự có những từ đọc tiếng Việt mà éo hiểu nó đang nói gì, chuyển ngữ kiểu gì vậy? Ví dụ thì vô vàn: Đại Cồ, Bì Bợt, Mỏ Cộ, Chằm Lớn, Mỹ Nhi, Dãy Lộn Bao (??? Có mà bao cao su) rồi thì "huyền thoại" Thung Đáy Khe - "Thung" là clgt? Thung lũng? Bỏ đi chữ "lũng" thì có thung vẫn có thể hiểu là thung lũng chắc?
+ Việc dịch ra TV một số từ éo cần dịch làm cho cả bộ truyên thành một mớ hổ lốn rác rưởi: Bilbo đứng cạnh Bao Gai, Ấp Tuck và Ấp Hươu, Hobbit Thôn (ngữ pháp kiểu lol gì đây? Tàu khựa à?), Bắc Đô đứng cạnh Fornost, Sắc Vải Bao Gai với lại Adelard Took...v.v không khác gì nồi cám lợn. Giỏi dịch sao không dịch hết đi: Sindarin, Quenya, Galadriel, Angmar, Rohan, Gandalf, Elendil...????
+ Lựa chọn dịch kiểu này là một lựa chọn vô cùng ngu ngốc, thêm cách dịch tối nghĩa làm cho nó ngu ngốc tập 2, cuối cùng thì cuốn sách lãnh đủ. Đừng lôi Lý Lan vào chống chế, Lý Lan không dịch HP thành Harry Thợ Gốm


Ông nào bênh cứ ra hiệu sách lấy đọc thử đi biết liền

 

Thì bọn NN kêu là bản dịch nước nào cũng bị bắt làm thế.

Nói vậy cũng có lý. Cứ cho là buộc phải dịch thì nếu phải 1 tay dịch giả cao thủ hơn, có thể NN đã không bị chửi nhiều như vậy.

 

ôi cái des, ta mới đặt sách sáng nay...hối hận quá xá

 

Tự mình thọt mình, hỏi sao độc giả không phản đối