Nguyên nhân thoát vị đĩa đệm – Hiểu đúng để phòng tránh hiệu quả

Nguyên nhân thoát vị đĩa đệm chủ yếu đến từ tư thế sai, lao động nặng, chấn thương và thoái hóa tự nhiên của cột sống. Nắm rõ nguyên nhân giúp bạn có hướng phòng ngừa và điều trị hiệu quả.


1. Tổng quan về thoát vị đĩa đệm
Thoát vị đĩa đệm là tình trạng nhân nhầy bên trong đĩa đệm cột sống bị thoát ra khỏi vị trí bình thường, chèn ép lên rễ thần kinh hoặc tủy sống, gây đau nhức, tê bì và hạn chế vận động. Bệnh thường gặp ở vùng cột sống thắt lưng và cổ, đặc biệt ở người trưởng thành và trung niên.

Theo thống kê, tại Việt Nam có khoảng 30% người trưởng thành từng gặp các triệu chứng của thoát vị đĩa đệm, trong đó tỷ lệ người bị ở lưng chiếm đến 70%. Việc tìm hiểu nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm là điều cần thiết để có thể điều chỉnh lối sống, tư thế làm việc và ngăn ngừa bệnh hiệu quả.


2. Nguyên nhân thoát vị đĩa đệm thường gặp
2.1. Thoái hóa tự nhiên của cột sống
Khi tuổi tác tăng, đĩa đệm dần mất đi tính đàn hồi và lượng nước bên trong nhân nhầy giảm. Lớp bao xơ xung quanh trở nên giòn, dễ rách khi chịu tác động. Đây là nguyên nhân thoát vị đĩa đệm phổ biến ở người trung niên và cao tuổi.

Sự thoái hóa cột sống khiến cấu trúc đĩa đệm yếu đi, chỉ cần cúi người, xoay lưng hay mang vật nặng sai tư thế cũng có thể gây rách bao xơ, dẫn đến thoát vị.


2.2. Làm việc sai tư thế
Thói quen ngồi sai tư thế trong thời gian dài là nguyên nhân hàng đầu gây ra thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng. Nhiều người làm việc văn phòng thường cúi gập lưng, ngồi lệch hoặc không có ghế tựa đúng chuẩn, khiến áp lực dồn lên các đốt sống.

Ngoài ra, việc đứng hoặc cúi người lâu, mang vác vật nặng không đúng cách cũng làm tăng áp lực lên đĩa đệm, khiến nhân nhầy bị đẩy lệch ra khỏi vị trí.


2.3. Chấn thương cột sống
Chấn thương vùng lưng hoặc cổ do tai nạn, ngã hoặc chơi thể thao mạnh có thể làm rách bao xơ đĩa đệm, gây thoát vị đĩa đệm cấp tính. Trường hợp này thường gặp ở người trẻ, đặc biệt là vận động viên hoặc người lao động nặng.

Những tổn thương dù nhỏ nhưng lặp lại nhiều lần cũng khiến đĩa đệm yếu dần theo thời gian, tạo điều kiện cho bệnh tiến triển.


2.4. Thói quen sinh hoạt không lành mạnh
Một số thói quen xấu có thể góp phần làm tăng nguy cơ bị thoát vị đĩa đệm, như:

• Hút thuốc lá: làm giảm lượng oxy cung cấp cho đĩa đệm, khiến chúng dễ bị thoái hóa.
  
  
• Thừa cân, béo phì: gây áp lực lớn lên cột sống, đặc biệt là vùng thắt lưng.
  
  
• Thiếu vận động: khiến cơ lưng yếu, không đủ sức nâng đỡ cột sống.
  
  
• Mang giày cao gót thường xuyên: làm thay đổi dáng đi và tư thế, ảnh hưởng đến sự cân bằng của cột sống.
  

Những yếu tố này có thể không gây bệnh ngay lập tức, nhưng về lâu dài sẽ làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm đáng kể.


2.5. Yếu tố di truyền và bẩm sinh
Một số nghiên cứu cho thấy yếu tố di truyền cũng ảnh hưởng đến cấu trúc đĩa đệm. Những người có người thân từng mắc thoát vị đĩa đệm có nguy cơ cao hơn so với người bình thường.

Ngoài ra, dị tật bẩm sinh ở cột sống như gù, vẹo hoặc khe hở đốt sống cũng khiến vùng đĩa đệm chịu áp lực không đồng đều, dễ bị tổn thương và thoát vị.


2.6. Nghề nghiệp có nguy cơ cao
Những người làm nghề khuân vác, lái xe đường dài, công nhân xây dựng, nhân viên văn phòng hoặc thợ may là nhóm có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn.

• Người lao động nặng dễ bị tổn thương cơ học cột sống.
  
  
• Người ngồi lâu ít vận động lại bị áp lực tĩnh kéo dài lên đĩa đệm.
  

Cả hai nhóm đều có thể dẫn đến thoát vị đĩa đệm, nếu không được điều chỉnh tư thế hoặc nghỉ ngơi hợp lý.


3. Dấu hiệu nhận biết sớm thoát vị đĩa đệm
Việc hiểu rõ nguyên nhân thoát vị đĩa đệm giúp phòng ngừa, nhưng nhận biết sớm triệu chứng cũng rất quan trọng. Một số dấu hiệu thường gặp gồm:

• Đau nhức vùng cổ, vai gáy hoặc thắt lưng.
  
  
• Cơn đau lan dọc xuống tay, chân (đau thần kinh tọa).
  
  
• Tê bì, yếu cơ, giảm cảm giác ở chi.
  
  
• Hạn chế vận động, cúi ngửa khó khăn.
  

Nếu xuất hiện các triệu chứng này, bạn nên đi khám chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị thoát vị đĩa đệm kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm như teo cơ, mất cảm giác hoặc liệt chi.


4. Cách phòng ngừa thoát vị đĩa đệm hiệu quả
Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh, bạn nên:

• Giữ tư thế đúng khi ngồi, đứng, nâng vật nặng.
  
  
• Tập thể dục thường xuyên, đặc biệt là các bài tập cho lưng và bụng.
  
  
• Kiểm soát cân nặng, tránh béo phì.
  
  
• Không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia.
  
  
• Ngủ đúng tư thế, sử dụng đệm có độ cứng vừa phải.
  

Ngoài ra, bạn có thể sử dụng đai lưng hỗ trợ cột sống hoặc ghế công thái học khi làm việc lâu để giảm áp lực lên đĩa đệm.


5. Kết luận
Nguyên nhân thoát vị đĩa đệm xuất phát từ nhiều yếu tố như tuổi tác, thói quen sinh hoạt, tư thế làm việc và chấn thương. Việc hiểu rõ nguyên nhân giúp bạn chủ động thay đổi lối sống, bảo vệ cột sống khỏe mạnh và phòng tránh bệnh hiệu quả.

Thoát vị đĩa đệm không phải là “án chung thân” nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Hãy quan tâm đến cơ thể mình mỗi ngày — vì cột sống khỏe là nền tảng cho cuộc sống trọn vẹn.