Lần đầu tôi "chạm mặt" Sài Gòn là 1 ngày mùa hè hơn mười năm về trước. ấy là hành trình đi dọc đất nước từ Hà Nội đến Sài Gòn, bằng xe lửa. Tôi vẫn còn nhớ nguyên cảm giác ngồi ghế cứng mỏi đến ê ẩm người trên chuyến tàu đằng đẵng sắp hai ngày đêm. Trước ấy, kèm theo, tôi chỉ biết đến Sài Gòn qua sách vở, phim ảnh, hay các lời kể… Nhớ Sài Gòn, nhớ… cafe - Chuyến đi đầu tiên đấy, tôi đi 1 mình, như 1 kiểu du lịch bụi. Ngày đấy, ở Sài Gòn tôi không mang họ hàng, tất cả mọi người bè thì có… mỗi một người. Người quen duy nhất ấy là một nhà thơ trẻ mà chúng tôi mới chỉ gặp nhau… trên điện thoại, biết nhau qua một số bài thơ trên báo. khách hàng đón tôi ở ga Hoà Hưng. ko hiểu sao, và tự trách mình; sau này phổ biến lần đi Sài Gòn (bằng máy bay), tôi cũng chưa từng trở lại nơi bước xuống đầu tiên đấy. Tôi vẫn còn giữ tấm ảnh lưu niệm chụp ở ga Hoà Hưng với mẫu đầu tàu; chẳng biết ngày nay nhà ga như thế nào, dòng đầu tàu đó còn hay không? Về sau có nghe đề cập phổ biến về chuyện quy hoạch lại hệ thống đường sắt và nhà ga thành phố; luân chuyển, di dời…; tôi không biết và bỏ quên số phận ga Hoà Hưng như thế nào, bởi bên cạnh một lần khác tới Sài Gòn bằng ôtô từ thành phố cao nguyên Đà Lạt, thì một vài lần còn lại tôi đều xuống phi trường Tân Sơn Nhất. Nhưng dòng cảm giác khi tàu vào ga, kết thúc hành trình dài đằng đẵng; cảm giác đặt bước chân trước tiên xuống đất Sài Gòn như vẫn còn vẹn nguyên. dòng gì thứ nhất cũng nhớ, cũng in sâu đậm trong ký ức, cũng phát triển thành kỷ niệm ko phai… Ở Sài Gòn mỗi quán cà phê đều mang 1 cá tính riêng. -Việc thứ nhất khi đến Sài Gòn là mua một tấm bản đồ thành phố. Tấm bản đồ ngày máy xay cà phê hạt mini đấy tôi vẫn giữ và việc mua bản đồ phát triển thành thói quen khi lần đầu bước chân tới bất cứ tỉnh thành, vùng miền nào. Nhìn trên bản đồ, Sài Gòn là thành phố của sông ngòi, kênh rạch với cơ man là cầu với cầu. lúc đó, lại nhớ câu hát của nhạc sĩ họ Trịnh: "Nhớ đường dài qua cầu lại nối, nhớ các con sông nối bao dòng kinh…" đó là cảm giác đi trên mặt đất. yêu cầu đến khi lần đầu bay trên bầu trời Sài Gòn và hạ cánh xuống Tân Sơn Nhất, tôi mới thực sự kinh ngạc và mê mẩn lúc thấy mẫu sông Sài Gòn uốn khúc trong lòng thành phố. "Bay" đến Sài Gòn hay "bay" rời Sài Gòn, bằng bất cứ giá nào tôi cũng nên ngồi cạnh cửa sổ, chỉ để lấy những phút chụp không ảnh lúc hạ cánh và cất cánh. giả dụ như bay trên bầu trời Hà Nội, trời đẹp, khi đựng cánh và hạ cánh cũng sở hữu thể nhìn thấy sông Hồng, thì trung tâm thành phố vẫn còn xa; nhưng ở Sài Gòn, là bay ngay trên đầu thành phố, ngay bên trên mẫu sông Sài Gòn, nhìn thấy rõ những cây cầu, những con đường, một vài ngôi nhà… 1 Sài Gòn hoa lệ và náo nhiệt ở phía dưới đang chờ đón. Tôi sở hữu thói quen giữ và tiêu dùng đồ cũ. Sài Gòn hiện tại đã khác quá phổ biến so sở hữu tấm bản đồ mười năm trước. các quận mới, các đường mới, vài cây cầu mới và một số công trình mới… nhiều lúc làm tôi gặp cạnh tranh khi tra cứu và chọn đường. Nhưng điều ấy lại làm tôi thích thú; cùng với cảm giác về sự trải nghiệm thời gian. một quán cà phê dành cho một vài người yêu nhạc . - một số ngày đầu, một vài lần đầu, Sài Gòn cho tôi đa dạng ngỡ ngàng, dù đã biết trước, đã chuẩn bị tinh thần trước. Sài Gòn khác Hà Nội. rộng rãi người ví von và coi như đó là một sự tương phản của mới và cũ, của nhanh và chậm, của năng động và bảo thủ, của tiên tiến và lạc hậu… Tôi ko muốn và không sở hữu ý so sánh chuyện hay – dở của vùng miền (điều đó là không nên); nhưng một vài so sánh trên không hề là máy xay cafe mini không với lý, nhìn trên một góc độ nào đó. Và tất nhiên, điều đó cũng ko có nghĩa là dòng này đông đảo đều hay, và mẫu kia toàn là dở. Sài Gòn đẹp, Sài Gòn phồn hoa đô hội, Sài Gòn lịch lãm, Sài Gòn là nơi đất lành chim đậu, ôn hoà và bao dung, sẵn lòng đón nhận và chở che. Sài Gòn là bến đỗ của rộng rãi cuộc dịch chuyển đời người. Dường như ở đó, người ta thấy mình được tự nguyên nhân là hơn, thoải mái hơn, được là mình hơn; và cả một Lý do vô cùng cụ thể của cuộc sống: ở đây dễ kiếm sống hơn. Đất Sài Gòn, văn hoá Sài Gòn, người Sài Gòn… là một sự hợp lưu, nhưng lại hình thành nên một nét riêng, 1 chất riêng không thể lẫn. Và kỳ lạ thay, trong dòng chung của loại chảy hợp lưu có tên Sài Gòn ấy, những nét riêng khác vẫn tồn tại vẫn lấp lánh, toả sáng, và không hề sở hữu sự mâu thuẫn hay xung đột nào. Tôi vẫn nhớ một kỷ niệm trong lần thiết bị hai tới Sài Gòn, cũng lâu rồi. Lần đấy tôi với 1 anh bạn đồng nghiệp người Bắc vào đây làm việc dẫn đi càphê. khi đấy là mùa đông. Anh dẫn tới quán Gió Bắc gần hồ Con Rùa (chẳng biết quán đó giờ còn ko, tôi cũng chưa từng trở lại); bảo rằng: mùa đông ngồi Gió Bắc cho nhớ Hà Nội. Tôi gọi "càphê sữa nóng" (đã biết phương pháp gọi trong này, thay bởi vì "nâu nóng" như ở Hà Nội); người phục vụ nghe ko rõ, nguyên do là tôi nhắc nhỏ hay nhạc bật hơi to; nghe thành "sữa nóng" và có ra như vậy. Tôi thắc mắc về chuyện nhầm lẫn đồ uống, và liền được xin lỗi và được đổi thiết bị mà tôi đề nghị. Anh người mua tôi cười bảo: Thấy Sài Gòn khác chưa? Sài Gòn là như thế đấy. nếu ở Hà Nội là… cãi nhau ngay! Quả thực điều đấy làm tôi bất ngờ và… xúc động, ko khỏi ngầm so sánh có bí quyết phục vụ, mà cho tới hiện tại vẫn là 1 vấn đề đầy đủ người mang ra làm câu chuyện càphê vỉa hè nhưng hoàn toàn nghiêm túc. một vài tháng trước, tôi gặp kiến trúc sư TMD ở Hà Nội. Anh là người Hà Nội, nhưng đã ca đánh sữa inox sống ở Sài Gòn mấy chục năm. Gặp anh khi anh vừa đi tới một dịch vụ trở về. Vừa gặp, anh đã thở dài, than mẫu chuyện dịch vụ và thái độ phục vụ ở Hà Nội bao giờ được như Sài Gòn!? Liệu đó với bắt buộc là văn hoá; và văn hoá hình như ko hẳn là mẫu gì đấy xa vời, hay là một vài chuyện chữ nghĩa cao siêu?
