[tt] Bàn về thiết kế 'nút cổ chai' trên cao tốc Cam Lộ - La Sơn

Mới đầu năm đầu tháng đã có mấy vụ tai nạn trên cao tốc, trong đó có tai nạn ở nút thắt cổ chai trên cao tốc Cam Lộ - La Sơn gây hậu quả vô cùng nghiêm trọng, đã được nhiều người mổ xẻ, hòng tìm ra nguyên nhân gây tai nạn. Đây cũng là điều rất nên làm, khi cả xã hội vào cuộc, các chuyên gia và những người có trọng trách vào cuộc, thì nguyên nhân sẽ được làm rõ hơn, từ đó sẽ có những biện pháp khắc phục để giảm thiểu tai nạn trong tương lai.

Nói sơ qua đoạn cao tốc Cam Lộ - La Sơn, đây là cao tốc phân kỳ đầu tư, hay nói dễ hiểu là cao tốc này sẽ có nhiều làn xe, nhưng vì chưa có nhiều kinh phí nên tạm thời làm 2 làn xe, xen kẻ đó, làm những đoạn ngắn 4 làn xe để xe vượt nhau ở những đoạn ngắn này. Ở Mỹ mấy chục năm trước người ta cũng đã nghiên cứu giải pháp này - giải pháp dùng những đoạn ngắn cho vượt xe trên cao tốc 2 làn xe [1]. Tuy nhiên ở đây tôi không bàn sâu về chiến lược và giải pháp cho vượt xe, vì đây là một vấn đề lớn, phụ thuộc vào chiến lược đầu tư, nguồn vốn, lưu lượng xe, thu phí, … mà chỉ bàn về vị trí gây tai nạn : nút thắt cổ xe khi chuyển từ 2 làn về 1 làn trên cao tốc.

Tai nạn ở nút thắt cổ chai này được nhiều người đưa ra nguyên nhân như sau

1. Do lái xe ẩu.
Đây là phán xét về hành vi của tài xế. Sau khi xem xét video trích từ xe cont, tôi nhận thấy chưa đủ để nhận định người lái xe ẩu. Chúng ta chỉ thấy lái xe bỗng vọt lên và chen vào đầu xe cont, nếu chỉ xem vội thì có thể nghĩ rằng lái xe vượt ẩu, chưa vượt lên hết đã bẻ lái, nhưng nếu xem kỹ lại đoạn đường lúc đó, tôi tin sẽ có nhiều người nghĩ khác. Khi chúng ta đang có mục tiêu vượt xe cont giống như nhiều xe phía trước đã vượt, chúng ta đang cố, khi đến đầu xe cont thì bỗng dưng đường phía trước hẹp lại, tôi tin trong một thời gian tích tắc xử lý tính bằng phần 10 giây, cũng sẽ có nhiều người cố nhấn chân ga để vượt qua xe cont.


Tôi đã từng đọc một status chia sẽ của anh Đức Giang [2], anh ấy cũng một kỹ sư cầu đường lâu năm, và một người chạy xe cẩn thận. Nhưng có 1 lần anh ấy vượt xe khác bên trái, xui rủi sao đoạn vượt lại hơi dốc lên 1 xíu, thế là mặc dù anh ấy nhấn mạnh chân ga nhưng xe cứ è è, vòng tua động cơ tăng lên, nhưng xe lại tăng tốc không đủ mạnh để vượt được xe cùng chiều, trong lúc đó chiếc xe đối diện đã tới gần kề, trong giây phút quyết định ấy, gần như không còn đường lùi, anh ấy nhấn lút chân ga và cầu xin động cơ hãy phản hồi, may mắn xe tăng tốc vừa đủ vượt khi xe đối diện chưa kịp đến. Anh ấy được một bài học nhớ đời. Sau khi đọc xong tôi cũng nhớ luôn, xem như 1 bài học khi chạy trên cao tốc.

Tôi nghĩ rằng trong quá trình chạy xe, ít nhiều anh em cũng sẽ gặp những tình huống và quyết định giống như vậy. Nếu chậm lại 1 giây, mọi chuyện có thể tồi tệ hơn rất nhiều.
Nên chỉ xem video đấy mà phán xét về hành vi chạy xe của anh ấy, rằng anh ấy chạy ẩu thì tôi cho rằng chưa đủ.

2. Do lái xe chạy không đúng quy định.
Chạy không đúng quy định tức là tốc độ lớn hơn tốc độ cho phép, hoặc vượt ở khúc đường không cho vượt. Cái này phải chờ cảnh sát giao thông điều tra về thời điểm anh ấy bắt đầu vượt, về tốc độ của 2 xe thì mới biết rõ ràng.


3. Do đường thiết kế chưa đúng với tiêu chuẩn (?)
Khi có 1 tai nạn nào đó, đa số tâm lý mọi người đầu tiên là “do thiết kế chưa đúng tiêu chuẩn quy định” Nhưng tiêu chuẩn nào cũng do người tạo ra, lấy mục tiêu tối thượng là sự an toàn và thỏa mái của người sử dụng, và tiêu chuẩn nào cũng phải bắt đầu hình thành từ lúc sơ khai và phải từ từ thay đổi, nâng cấp, cho phù hợp với sự thay đổi của người dùng, của xã hội.


Tiêu chuẩn về đường cao tốc ở Việt Nam cũng thế, không thể so sánh với 1 đường cao tốc cấp cao hoàn thiện ở nước ngoài, có giải phân cách cứng, có làn khẩn cấp, …. để nói rằng chưa đúng tiêu chuẩn được. Tiêu chuẩn đường cao tốc Việt Nam phải theo tiêu chuẩn ở Việt Nam. Đường cao tốc ở Việt nam có rất nhiều cấp, thiết kế cho nhiều tốc độ từ 60-120km/h, nếu cứ nghĩ “cao tốc” là chạy vèo vèo như nước ngoài thì không đúng. Có lẽ các nhà có chức trách nên tìm từ khác để mô tả cái đường chưa đủ chuẩn cao tốc cao nhất, để thay thế cho từ “cao tốc” - từ mà dễ gây ngộ nhận cho người lái xe, khi vào cao tốc là được phóng vèo vèo.

Thế nên các bạn đừng thắc mắc, cao tốc mà không có làn khẩn cấp, cao tốc mà không có giải phân cách cứng, cao tốc mà chỉ có 2 làn, …. vì đây nó vẫn chưa thực sự là “cao tốc” ở Việt Nam nữa, vì chiến lược đầu tư, vì nguồn vốn, lưu lượng xe, sự phát triển của xã hội muốn có “cao tốc” nhanh chóng, mà phải làm chắp vá, phân kỳ đầu tư, …. nên mới có những cao tốc mà có thắt cổ chai như thế này.

Quay trở lại, chỗ nút thắt cổ chai đã được thiết kế đúng tiêu chuẩn hay chưa.

Về tiêu chuẩn quy định chiều dài những đoạn vuốt để nhập làn, các bạn có thể xem 1 báo cáo tổng kết [3] tóm tắt các quy định ở TCVN 5729:2012 và TCVN 4054:2005, mình tóm tắt như sau






Theo tiêu chuẩn, chiều dài đoạn chuyển làn hình nêm được quy định tối thiểu là Ln = 50m (cho tốc độ 80km/h). Nếu áp dụng tiêu chuẩn này cho đoạn hình nêm chuyển làn từ 2 nhập vào 1 chỗ vị trí bị tai nạn, thì đoạn này chắc chắn đã được thiết kế đúng tiêu chuẩn, thực tế chiều dài đoạn hình nêm chỗ vị trí này lớn hơn 50m.

Hình từ google Maps, đo ra chiều dài đoạn nêm gần 80m

Tuy nhiên đây là tiêu chuẩn của đoạn hình nêm để nhập làn từ 1 đường nhánh nhập vào, khi mà vận tốc đường nhánh rất thấp, có thể chờ để nhập làn, bản chất hoàn toàn khác so với 2 làn đang chạy tốc độ cao nhập thành 1. Có thể nói rằng tiêu chuẩn tối thiểu 50m kia là để áp dụng cho đoạn chuyển làn hình nêm màu đỏ, không thể áp dụng cho đoạn màu xanh. Tôi chưa tìm thấy các tiêu chuẩn quy định về chiều dài đoạn hình nêm áp dụng cho đoạn màu xanh (?)




Hình từ Google Maps

Như vậy phần này, cũng có thể nói rằng đã thiết kế đúng tiêu chuẩn nếu như muốn tìm cách nói cho đúng, bởi vì tiêu chuẩn quy định chưa rõ ràng, hoặc là chưa cập nhập.

4. Thiết kế đoạn nhập làn ở nước ngoài.

Bản chất của đoạn đường hình nêm không phải để xe tăng tốc rồi vượt như nhiều bạn tính toàn thời gian bằng cách lấy chiều dài chia cho vận tốc. Vượt là phải vượt ở đoạn đường phía trước, đoạn cho vượt, còn đoạn hình nêm chiều rộng đường sẽ hẹp dần để từ từ cưỡng bức lái xe lỡ không chú ý phía trước chạy vào đoạn này sẽ có đủ điều kiện xử lý một cách an toàn.

• Mỹ

Cục quảng lý cao tốc liên bang (Federal Highway Administration) Mỹ cũng quy định về chiều dài đoạn đường này [4]. Chiều dài đoạn L = 50 mph x 12ft = 600ft (182m), khoảng cách đặt biển báo mình tra ra d = 260m cho 80km/h.



Hoặc ở một báo cáo khác của NCHRP [5], họ đã khảo sát gần cả ngàn tai nạn trên đoạn nhập làn, đoạn mà chiếm chưa đến 1% đoạn đường cao tốc, nhưng nó lại là đoạn gây ra tai nạn nhiều nhất trên cao tốc. Họ và đã kết luận chiều dài đoạn hình nêm tối thiểu phải 500ft (152m) cho tốc độ 55mph (88km/h)

• Canada, Đức

Tiêu cuẩn của Canada và Đức có thể được tham khảo ở [6]


Quy định về chiều dài đoạn nêm (Merge) và dải phân cách cứng từ anh Dat Nguyen, chiều dài phần Merge = 200m

• Hà Lan

Chiều dài phần nêm để nhập làn tầm 200m, có thể tham khảo ở bài báo này [7]

Tóm lại, chiều dài đoạn nêm ở các nước cũng tương đồng, tầm 200mm, đây chắc chắn là những thông tin hữu ích cho các tư vấn thiết kế khi thiết kế kích thước hình học đoạn đường này.

Ngoài kích thước hình học chọn cho đúng, thì những đoạn mà có thể xảy ra nguy hiểm lớn như đoạn này, nhất là bố trí sau một đoạn cho vượt - tốc độ xe rất cao thì không nên chỉ dựa vào quy trình đặt đúng 1 biển báo đường hẹp cho xong nhiệm vụ, bởi quy trình chỉ quy định những cái tối thiểu, mà cũng cần phải có thêm rất nhiều biển báo đường hẹp khi đến gần (như cách 500m, 200m, 100m), vạch sơn mũi tên chuyển làn lớn liên tục ở khoảng cách xa (như hình bên trên vòng tròn đỏ, mũi tên vẫn chỉ đi thẳng khi đã gần đến chỗ nhập làn), khi vào đoạn hình nêm phải có vạch sơn xương cá, vạch sơn giảm tốc, phía trước có đèn phản quang ép phải chuyển làn ... để bắt buộc người lái phải có ý thức bắt buộc chuyển làn.

Mình từng chạy cao tốc rất nhiều ở Hàn Quốc, những chỗ mà có khả năng xảy ra nguy hiểm họ bố trí tín hiệu rất kỹ, đủ loại tín hiệu, để ép người lái xe dù có sao nhãng trong phút giây trước đó vẫn ý thức được những gì có ở phía trước. Mình từng thầm cảm ơn những người đã thiết kế (quy trình thiết kế) rất tỉ mì và chu đáo như thế - cảm giác như họ đã từng đi qua, hiểu được cảm giác người lái xe, và cố gắng làm sao để an toàn nhất có thể.

5. Tổng kết.

Mình tin là nhìu người đi qua khúc này, hoặc xem lại video đoạn này cũng thấy sự bất hợp lý, nhưng lại "không dám bàn" vì e ngại việc "không có chuyên môn". Nhưng một thiết kế phải tạo được sự thỏa mái cho những người "không có chuyên môn" sử dụng. Nếu chính họ không cảm thấy thỏa mái, phải giật mình khi đi qua chỗ này, cảm thấy nguy hiểm, hú hồn khi đi qua khúc này, thì đó là một thiết kế không hợp lý, và những người "có chuyên môn cao" cần phải xem xét lại.

Cũng như khi thiết kế 1 cây cầu dây, mà nó dao động lắc lư khiến người ta "say sóng", hoặc khiến 1 em bé ngồi trên xe phải thức giấc khi đang ngủ, mặc dù nó an toàn nhưng vẫn phải thiết kế lại, vì không đảm bảo sự thỏa mái cho người dùng.

Theo như tìm hiểu của tôi ở trên, tiêu chuẩn thiết kế ở Việt Nam chưa có đủ chỉ dẫn cho việc thiết kế đoạn đường này. Việc xác định chiều dài đoạn đường này cần phải có những nghiên cứu sâu hơn, tham khảo nhiều tài liệu hơn, để tính toán cụ thể, phù hợp với điều kiện đường cao tốc ở Việt Nam, trong khuôn khổ 1 bài viết ngắn, những thông tin ngắn ở trên chỉ mục đích tham khảo sơ bộ.

Mặc dù vậy, trong lúc chờ tiêu chuẩn được cập nhập, tôi nghĩ rằng kỹ sư, những người trực tiếp thiết kế có thể tự tham khảo và tìm hiểu thêm những tiêu chuẩn ở nước ngoài để áp dụng. Quy trình thiết kế chỉ quy định những gì tối thiểu phải làm, nhưng những người trực tiếp thiết kế, có thể làm hơn thế nữa, nếu cảm thấy thiết kế đó vẫn còn chút gì đó chưa thực sự an toàn.

Ngoài ra, mong rằng sau lần tai nạn này, các công ty tư vấn TK, các cấp các bộ có thẩm quyền ngồi lại với nhau để rà soát, đánh giá lại sự an toàn lưu thông của việc phân kỳ đầu tư đường cao tốc để phải bỏ qua các tiêu chuẩn an toàn, cũng như bổ sung những quy định về an toàn khi thiết kế, đặt biệt chỗ nút thắt cổ chai như vị trí tai nạn này.

 

Cao tốc gì có 1 lane còn ko có dải phân cách, đi quốc lộ cho phẻ

 

TCVN về đường của mình cũng bê từ ASSHTO của mẽo về mà nhỉ, chắc thiếu đoạn đó

 

Thằng làm cái cao tốc này chắc mệt mỏi lắm, lâu lâu làm 1 vụ năm 2023 chắc gần 10 vụ.

 

cao tốc không có giải phân cách,xe khách nó cướp lane chạy thành đường 1 chiều luôn.coi clip mà còn thấy rén giùm chứ ngồi lái xe chắc đái mẹ ra máu.best phê duyệt

 

Cao tốc là d9uo72ng được đi tốc độ cao thôi chứ cần gì an toàn lắm

 

Chắc tg dân có ý thức nhưng rất tiếc

 

Đường gì mà xe container quay ngang cái là hết chạy

 

Nếu tính theo chiều chạy vậy nó là Cao Tốc Một Lằn hả

 

Cái Cam Lộ - La Sơn chưa có hệ thống giám sát nên dân tình chạy láo thôi.
Chứ Yên Bái - Lào Cai cũng 1 làn xe (cho 1 chiều) y chang, có điều vài trăm mét lại có một cụm camera giao thông giám sát nên dân tình ngoan hiền hẳn...

 

Hạ cấp khai thác cao tốc Cam Lộ - La Sơn thành đường cấp 3 là phù hợp (laodong.vn)

Vụ tai nạn thảm khốc trên cao tốc Cam Lộ - La Sơn thu hút sự quan tâm của dư luận, có nhiều ý kiến cho rằng, tai nạn là do lái xe chạy ẩu nhưng cũng cần xem xét về chất lượng của cao tốc này.


Cao tốc Cam Lộ - La Sơn 2 làn xe, không có dải phân cách cứng. Ảnh: Hàn Nguyên
Sau vụ tai nạn, phóng viên Lao Động đã làm việc với các địa phương, và vấn đề được đặt ra là chưa rõ quản lý cao tốc Cam Lộ - La Sơn theo phương án nào.

Một vị lãnh đạo tỉnh Quảng Trị cho biết, cao tốc đã đưa vào hoạt động được hơn 1 năm. Trong thời gian từ khi đi vào hoạt động đến tháng 12.2023, phương án tổ chức giao thông tạm thời. Đến năm 2024 hết thời gian tổ chức giao thông trên cao tốc theo phương án tạm thời, nhưng đến thời điểm này vẫn chưa nhận được thông báo về phương án tổ chức giao thông như thế nào.

Xét trên thực tế, đúng là cần xác định đây có phải là cao tốc hay không, vì đường chỉ 2 làn xe, không có dải phân cách giữa, không có làn dừng khẩn cấp, cứ 10km bố trí một đoạn vượt xe có quy mô 4 làn xe. Theo phân tích của các nhà chuyên môn thì đoạn đường này tương đương đường cấp 3 đồng bằng.

Lãnh đạo địa phương cho biết thêm: "Chúng tôi có nghe nói đang nghiên cứu phương án tổ chức giao thông theo đường cấp 3 đồng bằng, nhưng sẽ cấm phương tiện xe thô sơ. Với phương án nào cũng cần thống nhất sớm, để địa phương tổ chức tuyên truyền với người dân nắm rõ để đảm bảo an toàn giao thông”.

Hạ cấp khai thác xuống đường cấp 3 đồng bằng, sẽ kèm theo quy định về tổ chức giao thông phù hợp. Lái xe lưu thông trên tuyến đường này không có tâm lý chủ quan là chạy trên "cao tốc", mà là đường "thấp tốc". Đến giai đoạn xây dựng bổ sung đầy đủ các thành phần, hạng mục tiêu chuẩn cao tốc, sẽ nâng cấp khai thác cao tốc.

Nhưng cho dù hạ cấp khai thác, cũng cần sửa chữa, khắc phục các điểm chưa phù hợp trên tuyến đường này để hạn chế tai nạn giao thông.

Về vụ tai nạn trên, theo quan sát ban đầu, có thể thấy rõ lái xe 7 chỗ chạy rất ẩu, nếu cẩn thận quan sát, làm chủ tốc độ, thì sẽ không có tai nạn xảy ra. Cho nên, để không có tai nạn, trước hết là lái xe phải chấp hành quy định của pháp luật giao thông, ý thức cao về an toàn khi ngồi sau tay lái.

Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn giao thông, còn có yếu tố về hạ tầng. Đường sá, cầu cống phải đảm bảo tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật. Hạ tầng giao thông hiện đại, chất lượng cao, thì sẽ giúp cho lái xe lưu thông an toàn hơn.

 

Đường nào mà có có con lươn cứng,chạy xe yên tâm hơn nhiều như ql 51 đi vt hay ql 1a về miền tây,lúc còn trẻ trâu mình toàn chạy sát con lươn và cứng tay ga

 

Cũ, nhiều tiêu chuẩn đc dịch 1 lần r có update éo đâu

 

"Cao tốc" (Freeway) theo định nghĩa (của VN, còn VN học từ đâu thì k rõ) là đường không có giao cắt đồng mức chứ k phải là chạy với tốc độ cao nhé. Hiểu đơn giản thì, cùng tốc max 80km/h thì thằng k giao cắt đồng mức có thể duy trì tốc max ổn định từ đầu đến cuối đường, trong khi thằng nhiều giao cắt đồng mức (quốc lộ, tỉnh lộ), cứ đi qua điểm giao cắt sẽ phải giảm tốc xuống, dẫn đến tốc độ trung bình trên toàn quãng đường thấp hơn nhiều, giống như trong đô thị thì đc di max 50km, nhưng vì đông phương tiện, di chuyển theo nhiều hướng, nên tốc độ di chuyển trung bình chỉ khoảng 20km/h.

 

Đụ, tết cũng đi bắc nam đường này, bọn xe giưòng nằm cứ đoạn nào 1 lane là nó đi qua lane bên kia vượt luôn. Ông bà phù hộ cũng đi được về nhà ko bị sao

 

cao tốc ở VN nhiều cái hề hước thật

 

Đây là tính năng

 

Có cãi gì đi nữa thì tai nạn do thằng lái ngu chiếm hết phân nữa rồi. Trước khi nhập làn thấy biển báo ko lo chạy chậm để nhập làn đi, đằng này cố sống cố chết chạy bám làn xong tới khúc nhập thì trở tay ko kịp đạp gas vượt mặt thằng cont. Chứ cái lúc nhập làn, chổ cổ chai, mà thằng xe 5 chổ chạy chậm hoặc thắng lại hẳn nhường cho thằng cont chạy trước thì đâu nên chuyện.

Mình không bàn về đoạn đường này thiết kế đúng hay sai vì đơn giản sự an toàn của mình do chính mình quyết định. Thấy đường nhỏ thì chạy chậm lại hoặc nhường, điều đơn giản thế mà thằng tài xế còn không làm đc thì cho nó chạy ở đường đủ tiêu chuẩn cũng nát như thế này thôi. Đơn giản là do ý thức kém, nói thẳng là thế.

 

Bên hàng không thì lấy từ FAA và ICAO về hết có tiêu chuẩn ngành dùng y chang , chỉ là dịch ra tiếng Việt

 

Đường này chạy ban đêm mà ko quen đường, lại đúng 1-2 s ko tập trung là dễ ăn cớt lắm